Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

• Ο αθλητισμός είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να έχουμε καλή φυσική κατάσταση αλλά και ψυχική κατάσταση.  
• Ο Ιπποκράτης θεωρούσε την άσκηση και τη σωστή διατροφή ακρογωνιαίους λίθους της υγείας του ανθρώπου.  
• Η πιο ενδεδειγμένη άσκηση για την καρδιαγγειακή υγεία είναι η αερόβια άσκηση ,δηλ. περπάτημα, ποδηλασία, κολύμβηση, τρέξιμο αποστάσεων, κ.α.    
• Η συμβολή της άσκησης στη μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων είναι τέτοια, ώστε μπορεί να συγκριθεί με αυτή της διακοπής του καπνίσματος.

Τα οφέλη της άσκησης

Η άσκηση είναι σημαντική και είναι σημαντικό να ξεκινά από την παιδική ηλικία. Τα πολυδιάστατα οφέλη της για τα παιδιά μπορεί να συνοψιστούν στα ακόλουθα σημεία:

• Βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν ένα υγιές μυοσκελετικό σύστημα. Μέσω της άσκησης «δυναμώνουν» σημαντικά τα οστά, οι μυς και οι αρθρώσεις τους.
• Παράλληλα με την ενδυνάμωση του σκελετικού και του μυϊκού συστήματος, η άσκηση βοηθάει στην ενδυνάμωση και του καρδιαγγειακού συστήματος. Ουσιαστικά, κατά τη διάρκεια πραγματοποίησης μιας φυσικής δραστηριότητας «γυμνάζονται» παράλληλα η καρδιά και οι πνεύμονες, δηλαδή «προπονείται» συνολικά το καρδιαναπνευστικό σύστημα.
• Αναπτύσσεται η νευρομυϊκή συναρμογή των παιδιών. Με απλά λόγια, τα παιδιά μέσω τεχνικών ασκήσεων και των επαναλήψεων αυτών μαθαίνουν να ελέγχουν καλύτερα το σώμα τους και τις κινήσεις τους, βελτιώνοντας τα αντανακλαστικά τους και αναπτύσσοντας το συγχρονισμό μεταξύ ματιών και άκρων.
• Η άσκηση συμβάλλει σημαντικά και ουσιαστικά στη διατήρηση ενός υγιούς και φυσιολογικού βάρους. Η συγκεκριμένη επίδραση της άσκησης είναι ένα γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, ειδικά εάν αναλογιστεί κανείς την αλματώδη αύξηση στα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας, καθώς και το πλήθος των σοβαρών και αρνητικών συνεπειών που η αύξηση αυτή επιφέρει στην υγεία.
• Η φυσική δραστηριότητα έχει, επίσης, σχετιστεί με πολλαπλά ψυχολογικά οφέλη για τα παιδιά. Έχει βρεθεί ότι βελτιώνει αισθητά τον έλεγχο του άγχους και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης και εκδήλωσης συμπτωμάτων κατάθλιψης, περιστατικά που μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα ιδιαιτέρως κατά την ευαίσθητη φάση της εφηβείας.
• Σε κοινωνικό επίπεδο, η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες και ειδικά σε ομαδικά αθλήματα έχει βρεθεί ότι βοηθάει τα παιδιά στη γρηγορότερη και ουσιαστικότερη κοινωνικοποίησή τους, παρέχοντάς τους ευκαιρίες για αυτοπροβολή, «χτίζοντας» την αυτοπεποίθησή τους και αναπτύσσοντας αισθήματα συνεργασίας και ομαδικότητας.
• Σε επίπεδο πνευματικής λειτουργίας, έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά τα οποία ασκούνται εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας στα σχολικά μαθήματα.
• Αυξάνει την ευλυγισία: Για καλή φυσική κατάσταση τα παιδιά πρέπει να είναι σε θέση να στρέφουν και να λυγίζουν το σώμα τους σε όλο το φάσμα των φυσιολογικών κινήσεων των αρθρώσεων χωρίς να καταβάλλουν ιδιαίτερη προσπάθεια ή να κινδυνεύουν να τραυματιστούν.
• Μειώνει το άγχος: Το άγχος που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε σύσπαση των μυών η οποία με τη σειρά της μπορεί να εκδηλωθεί με πονοκεφάλους, πόνους στο στομάχι και άλλα είδη αδιαθεσίας. Το παιδί πρέπει να μάθει, όχι μόνο να αναγνωρίζει την ένταση στο σώμα του, αλλά και να την εκτονώνει αποτελεσματικά. Η άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ελέγχει κανείς το στρες. Ένα σωματικά δραστήριο παιδί είναι λιγότερο πιθανό να βιώσει συμπτώματα που σχετίζονται με το στρες από ότι οι συνομήλικοι του που κάνουν καθιστική ζωή.
• Συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση της καλής (HDL) χοληστερίνη και στη μείωση της ολικής χοληστερίνης.
• Μειώνει τα λιπίδια και τα τριγλυκερίδια του αίματος.
• Διατηρεί την ελαστικότητα των αγγείων εμποδίζοντας την εναπόθεση της αθηρωματικής πλάκας.
• Βελτιώνει τη στάση του σώματος.
• Προλαμβάνει τους πόνους στην πλάτη αφού πολλοί μαθητές λόγω πολύωρης καθιστής στάσης επιβαρύνουν την πλάτη και μέση τους.
• Βοηθάει στην αποφυγή συμπτωμάτων κατάθλιψης που αρκετά συχνά εμφανίζονται σε μαθητές που δίνουν εξετάσεις λόγω της έντονης πίεσης
• Αποτελεί για το μαθητή ένα είδος εκτόνωσης

Τέλος, μια πιο μακροπρόθεσμη αλλά ιδιαίτερα σημαντική επίδραση της άσκησης είναι ότι τα παιδιά που είναι σωματικά δραστήρια ακολουθούν και έναν συνολικότερα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, αποφεύγοντας την κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα ή τη χρήση ουσιών τόσο κατά τη φάση της ανάπτυξής τους, όσο και στην ενήλικη ζωή τους.

Άσκηση και ψυχική υγεία

Όσοι αθλούνται τακτικά στον ελεύθερο χρόνο τους, κυρίως παρέα με φίλους τους, είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους, σύμφωνα με έρευνες. Η μελέτες έδειξαν ότι το ίδιο ευεργετικό αποτέλεσμα δεν ισχύει, αν η φυσική δραστηριότητα αποτελεί τμήμα της εργασιακής ρουτίνας του ανθρώπου.

Οι άνθρωποι που δεν είναι σωματικά δραστήριοι στον ελεύθερο χρόνο τους, έχουν σχεδόν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης σε σχέση με όσους έχουν τέτοιες φυσικές δραστηριότητες. Ο βαθμός έντασης της καταβαλλόμενης προσπάθειας - αν δηλαδή η φυσική δραστηριότητα είναι λιγότερο ή περισσότερο έντονη- δεν φαίνεται να επιδρά διαφορετικά στην ψυχική διάθεση.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ιδιαίτερα ότι αν κανείς στον ελεύθερο χρόνο του αθλείται μαζί με φίλους του, αυτό τον βοηθάει ακόμη περισσότερο να διώχνει το άγχος.

Παιδική παχυσαρκία

Μελέτες από επίσημους οργανισμούς , όπως η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας , μιλάνε για δραματική αύξηση του ποσοστού υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών κατά τη σχολική ηλικία, ποσοστό που σε ορισμένες χώρες κυμαίνεται από 20% έως 40%. Τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μιλάνε για δύο δισεκατομμύρια υπέρβαρα άτομα παγκοσμίως μέχρι το 2015.

Στη χώρα μας Υπέρβαρα ή παχύσαρκα είναι τουλάχιστον τρία στα δέκα παιδιά, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα του προγράμματος ΕΥΖΗΝ για το σχολικό έτος 2013-2014, κατά το οποίο συμμετείχαν συνολικά 473.665 μαθητές από 4.792 σχολεία της χώρας. Το πρόβλημα του υπερβάλλοντος βάρους εντοπίστηκε κατά κύριο λόγο στις ηλικίες 8-11 ετών, με σχεδόν τέσσερις στους δέκα μαθητές που βρίσκονταν στην έναρξη της εφηβείας να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Επιπλέον, μόλις οι μισοί μαθητές της χώρας (54,9%) εμφάνισαν ικανοποιητικό επίπεδο σωματικής δραστηριότητας, ενώ περίπου το 25% των αγοριών και το 30% των κοριτσιών δήλωσε ότι δεν συμμετέχει σε κάποια αθλητική δραστηριότητα, εκτός από αυτές που πραγματοποιούνται εντός του σχολείου.

Φαίνεται πως στις μέρες μας, για ένα σημαντικό ποσοστό από τα παιδιά μας, το ποδήλατο και η μπάλα έχουν αντικατασταθεί από τα ασύρματα πληκτρολόγια και τηλεχειριστήρια. Τα παιδιά διασχίζουν ολόκληρες ηπείρους, συμμετέχουν σε μυθικές μάχες, εξολοθρεύουν εκατόμβες εχθρών με τα πιο απίθανα μέσα, αποκτούν φίλους στην Καραϊβική και την Κίνα (βλέπε facebook, tweeter κλπ) και όλα αυτά χωρίς να ιδρώσουν.

Τι να κάνετε εσείς οι γονείς

Ως γονείς είναι καλό να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να αποκτήσουν καλές συνήθειες για την υγεία τους, και όσο πιο νωρίς γίνει αυτό τόσο πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα έχει. Έχει ήδη αποδειχθεί από μελέτες ότι τα παιδιά που δεν αθλούνται έχουν λιγότερες πιθανότητες να γίνουν υγιείς ενήλικες. Υιοθετούν μια λογική αδράνειας που ενδέχεται να διατηρηθεί για την υπόλοιπη ζωή τους. Είναι καλό να μάθετε στα παιδιά ότι δραστηριότητες όπως το ποδήλατο, το κολύμπι, ο χορός, το γρήγορο περπάτημα, το ποδόσφαιρο, η αεροβική γυμναστική όταν γίνονται τακτικά δεν είναι μόνο ευχάριστα αλλά προάγουν και την υγεία. Η συστηματική άθληση στα πλαίσια μιας ομάδας συνομηλίκων ενισχύει το αίσθημα ευγενούς άμιλλας και συνεργασίας για ένα κοινό στόχο, ενώ η από κοινού άθληση μελών της οικογένειας ενισχύει το συναισθηματικό τους δέσιμο, κάτι που δύσκολα επιτυγχάνεται μέσα στη φορτωμένη καθημερινότητα γονέων και παιδιών.

Είναι αλήθεια ότι την περίοδο των εξετάσεων οι υποχρεώσεις των μαθητών είναι αυξημένες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να διαθέσουν αρκετό χρόνο για να αθληθούν. Υπάρχουν όμως κάποιες εύκολες και απλές λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν. Για παράδειγμα αν είναι εφικτό , να πηγαίνουν με τα πόδια στο σχολείο ή στο φροντιστήριο και να μην χρησιμοποιούν λεωφορείο ή να κάνουν ολιγόλεπτα διαλείμματα από το διάβασμα τους για ένα γρήγορο περπάτημα που θα τους βοηθήσει να εκτονωθούν και να οξυγονώσουν τον εγκέφαλο έτσι ώστε να γυρίσουν πιο συγκεντρωμένοι στο διάβασμα τους. Επίσης καλό είναι οι μαθητές να κάνουν αρκετές διατάσεις πλάτης και ασκήσεις με ραχιαίους αφού με τη στάση που παίρνει το σώμα στο διάβασμα επιβαρύνεται πολύ ο αυχένας.

Φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τον σπουδαίο ρόλο της διατροφής και της επαρκούς πρόσληψης βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων ειδικά τώρα που οι μαθητές έχουν αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις και επιβάλλεται να τρέφονται σωστά και ισορροπημένα καταναλώνοντας από όλες τις ομάδες των τροφίμων σύμφωνα πάντα με το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής. Και μην ξεχνάτε την αξία του νερού. Το σώμα μας περιέχει περίπου 50- 60% νερό . Η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού βοηθάει σημαντικά στη συγκέντρωση, τη μνήμη και την πνευματική απόδοση. Η ενυδάτωση μπορεί να επιτευχθεί εκτός από το νερό και από ροφήματα όπως χυμοί φρούτων, τσάι, σούπες, φρούτα και λαχανικά.

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φυσική δραστηριότητα θα πρέπει να ενταχθεί συστηματικά στην καθημερινότητα των παιδιών και των εφήβων όπου σε συνδυασμό με μια ισορροπημένη διατροφή θα τους οπλίσει με τα αναγκαία εφόδια έτσι ώστε να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν τόσο στο δύσκολο έργο των εξετάσεων όσο και αργότερα στην ενήλικη ζωή τους.

Η άσκηση ωφελεί τη σχολική επίδοση των παιδιών

Έρευνα που έγινε από το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Υγείας έδειξε ότι η άσκηση μπορεί επίσης να τονώσει τη μνήμη και τις γνωστικές λειτουργίες. Μάλιστα όσο πιο συστηματικά γυμναζόμαστε τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα.

Ολοένα και περισσότερες μελέτες επιβεβαιώνουν την συσχέτιση μεταξύ της καλύτερης σχολικής επίδοσης και της φυσικής δραστηριότητας σε παιδιά και εφήβους.

Η φυσική δραστηριότητα βοηθά ιδιαίτερα τους μαθητές ειδικά πριν και κατά την περίοδο των εξετάσεων αφού αποτελεί μέσο ψυχαγωγίας και εκτόνωσης από το βαρύ και φορτωμένο πρόγραμμα των μαθητών και συγχρόνως βελτιώνει την συγκέντρωση τους. Αυτό συμβαίνει γιατί η άσκηση συντελεί στην καλή καρδιακή λειτουργία , η οποία οξυγονώνει σωστά τον εγκέφαλο . Φαίνεται ότι προκαλεί αύξηση στα επίπεδα των ορμονών που είναι υπεύθυνα για τη μείωση του στρες και την ενίσχυση της διάθεσης, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί την εμφάνιση νέων νευρώνων και την ευελιξία των συνάψεων.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η αύξηση στη ροή αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο που συνοδεύει την άσκηση, μπορεί ενδεχομένως να παίζει ρόλο στη βελτίωση της απόδοσης στην τάξη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η σωματική άσκηση, σύμφωνα με έρευνες, βελτιώνει την μνήμη αλλά και την ικανότητα να μαθαίνουμε νέα πράγματα. Γι αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά να μαθαίνουν να γυμνάζονται, τόσο κατά την σχολική τους περίοδο όσο και στη μετέπειτα ζωή τους αφού αποδείχθηκε ότι η συστηματική φυσική δραστηριότητα μπορεί να βελτιώσει την μνήμη και των ενηλίκων.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Urban ? Champaign ήθελαν να μάθουν αν υπάρχει σχέση μεταξύ της φυσικής κατάστασης και της μάθησης. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η φυσική άσκηση μπορεί να ενισχύσει τη μάθηση και τη μνήμη των παιδιών και σημείωσαν στην δημοσιευμένη έκθεσή τους ότι «τα ευρήματα της παρούσας μελέτης είναι σημαντικά από εκπαιδευτική σκοπιά. Η μείωση ή η εξάλειψη της φυσικής αγωγής στα σχολεία, όπως γίνεται συχνά σε δύσκολες οικονομικά εποχές, μπορεί να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η εκπαιδευτική επιτυχία των νεαρών παιδιών.»

Πίτσος Νικόλαος

Καθηγητής Φυσικής Αγωγής

20^ο Δημ. Σχ. Αχαρνών, 19/11/2014

Πηγές:

1. oActive Living Research, RESEARCH brief | Summer 2009, Physical Education, Physical Activity and Academic Performance
2. ohttp://www.paidiatros.com/children/Sports
3. ohttp://www.orthopaidikos.gr/aksia-tis-athlisis
4. ohttp://www.iatronet.gr/eidiseis-nea/epistimi-zwi/news/16952/i-askisi-wfelei-ti-sxoliki-epidosi-twn-paidiwn.html
5. ohttp://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/Teachers/Teachers_ArticlesSV.aspx?ArticleID=2
6. ohttp://www.life2day.gr/2013/05/Η-σημασία-της-άσκησης-στην-πνευματική/
7. ohttp://www.letsfamily.gr/el/articles/paidi-se-kali-fysiki-katastasi-paidi-me-kalyteres-deksiotites-mnimis
8. ohttp://www.bbc.com/news/uk-scotland-24608813
9. ohttp://www.medicalnewstoday.com/articles/267677.php
10. ohttp://usatoday30.usatoday.com/news/education/2010-04-14-letsmoveinschool15_ST_N.htm
11. ohttp://www.sciencedaily.com/releases/2014/10/141014094753.htm
12. ohttp://www.tovima.gr/society/article/?aid=643608
13. ohttp://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&;subid=2&pubid=63942217
14. ohttp://archive.efsyn.gr/?p=245692
15. ohttp://health.in.gr/body/news/article/?aid=1231350328